De brief aan haar overleden man die viral ging

Sheryl Sandberg, een topvrouw bij Facebook, de schrijfster van dit boek en een van de machtigste vrouwen in Silicon Valley, verloor vorige maand haar man. Goldberg overleed onverwachts na een ongeluk in de sportschool en Sheryl besloot na de sheloshim, de joodse benaming voor de eerste 30 dagen van rouw, haar ervaring te delen in een brief, en te laten zien waar mensen in een fase van intense rouw tegenaanlopen en moeten doorstaan.

Dave Goldberg was de oprichter van SurveyMonkey, een veel gebruikte service voor het makkelijk opstellen en houden van enquetes, en was daarmee ook een grote naam in Silicon Valley. Sandberg heeft in dit bericht prachtig verwoord hoe haar band met haar moeder zich nu uit, en wat haar eigen moederschap met haar doet wanneer ze naar haar kinderen, die ook door alle pijn heen moeten, kijkt. Haar bericht ging de hele wereld over en werd meer dan 200.000 keer gedeeld. NRC-next heeft haar bericht vertaald naar het Nederlands.

Lees ook: Heftige maar prachtige fotoserie van ouders met hun doodzieke baby

” Vandaag is het einde van de sheloshim voor mijn geliefde man – de eerste dertig dagen na zijn dood. Het joodse geloof kent een periode van intense rouw, die bekend staat als de shiva en duurt tot zeven dagen nadat een geliefde is begraven. Na de shiva kunnen de meeste gebruikelijke activiteiten weer worden hervat, maar het is het einde van de sheloshim die voor een echtgenote de voltooiing markeert van de religieuze rouw.

Een vriend uit mijn kindertijd die nu rabbijn is vertelde me dat het krachtigste éénregelige gebed dat hij ooit had gelezen het volgende is: „Laat mij niet sterven terwijl ik nog leef.” Ik zou dat gebed nooit hebben begrepen voordat ik mijn man Dave verloor. Nu begrijp ik het.

Ik denk dat wanneer zich een tragedie voordoet, je kunt kiezen. Je kunt toegeven aan de leegte die je hart vervult, of je kunt proberen op zoek te gaan naar betekenis. Deze afgelopen dertig dagen ben ik op veel momenten verdwaald geraakt in die leegte. En ik weet dat ook veel toekomstige momenten door die enorme leegte zullen worden verzwolgen.

Maar als het maar enigszins mogelijk is, wil ik kiezen voor leven en betekenis.

En dat is ook de reden dat ik dit schrijf: ik deel wat ik heb geleerd, in de hoop dat het iemand anders zal helpen. In deze dertig dagen heb ik dertig jaar geleefd. Ik ben dertig jaar droeviger. En ik heb het gevoel dat ik dertig jaar wijzer geworden ben.

Mijn moeder vulde de lege plek in mijn bed
Ik ben veel beter gaan begrijpen wat het betekent om moeder te zijn, zowel door de diepte van de pijn die ik voel als mijn kinderen schreeuwen en huilen, als door de band die mijn eigen moeder met mijn pijn heeft. Zij heeft geprobeerd de lege plek in mijn bed op te vullen, door me iedere nacht vast te houden totdat ik mezelf in slaap huilde. Zij heeft gevochten tegen haar eigen tranen om ruimte te scheppen voor de mijne.

Ze heeft me uitgelegd dat de pijn die ik voel zowel die van mij als die van mijn kinderen is, en ik begreep dat ze gelijk had toen ik de pijn in haar ogen zag.

Ik heb geleerd dat ik nooit echt heb geweten wat ik tegen anderen die in nood verkeerden moest zeggen. Ik denk dat ik dat vroeger altijd verkeerd heb gedaan; ik probeerde mensen gerust te stellen dat het wel weer goed zou komen, en dacht dat hoop het meest troostende was wat ik kon bieden. Een vriend van mij met kanker in een laat stadium zei dat het ergste dat mensen tegen hem konden zeggen was dat het wel weer goed zou komen. Dan schreeuwde een stem in zijn hoofd: hoe weet je dat het wel weer goed zal komen? Begrijp je dan niet dat ik weleens dood zou kunnen gaan?

Ik heb deze afgelopen maand geleerd wat hij heeft geprobeerd me bij te brengen. Echte empathie is soms juist niet volhouden dat iets wel weer goed zal komen, maar erkennen dat dat misschien niet zo is. Als mensen tegen me zeggen: „Jij en je kinderen zullen weer gelukkig worden”, zegt mijn hart tegen me: ja, ik ik zal gelukkig worden, maar ik weet dat ik nooit meer echt blij zal zijn.

Ik heb geleerd dat ieder kleed waar je op staat zonder enige waarschuwing onder je vandaan getrokken kan worden. Ik heb geleerd om hulp te vragen – en heb geleerd hoeveel hulp ik nodig heb. Tot nu toe ben ik de oudere zus, de COO, de doener en de planner geweest. Maar ik heb dit niet gepland, en toen het gebeurde, was ik niet bij machte om veel te doen.

Mijn naasten namen het over. Zij planden, zij organiseerden, zij vertelden me waar ik moest gaan zitten en herinnerden me eraan dat ik moest eten.

Een blik van angst als ik eraan kwam
Weer aan het werk gaan was mijn redding, een kans om me nuttig en verbonden te voelen. Maar ik ontdekte al snel dat zelfs die banden waren veranderd. Veel van de mensen met wie ik werkte hadden een blik van angst in hun ogen als ik eraan kwam. Ik wist waarom – ze wilden me helpen, maar wisten niet goed hoe. Moet ik het zeggen of niet? En als ik het zeg, hoe doe ik dat dan?

Ik besefte dat ik, om de band met mijn collega’s te herstellen die altijd zo belangrijk voor me is geweest, ze binnen moest laten. En dat betekende dat ik opener en kwetsbaarder moest zijn dan ik ooit had willen zijn. Ik zei tegen degenen waar ik het nauwst mee samenwerk dat ze mij hun eerlijke vragen mochten stellen en dat ik dan zou antwoorden. Zich openlijk uitspreken kwam in de plaats van bang zijn om het verkeerde te zeggen en te doen.

Tegelijkertijd zijn er momenten waarop ik de mensen niet kan binnenlaten. Ik ben naar school gegaan, waar kinderen hun ouders in het klaslokaal hun werkjes laten zien die aan de muur hangen. Veel andere ouders probeerden oogcontact met me te maken of wilden iets troostends zeggen. Ik keek de hele tijd omlaag zodat niemand in mijn ogen kon kijken, uit angst dat ik in zou storten. Ik hoop dat ze het hebben begrepen.

Dankbaar voor iedere verjaardag
Ik heb geleerd dankbaar te zijn. Ik kijk iedere dag naar mijn kinderen en ben blij dat ze leven. Ik waardeer iedere glimlach, iedere knuffel. Toen een vriend tegen me zei dat hij een hekel heeft aan verjaardagen en daarom de zijne niet vierde, keek ik hem aan en zei door mijn tranen heen: „Vier je verjaardag, verdorie. Je moet blij zijn met iedere verjaardag.” Mijn volgende verjaardag zal bijzonder deprimerend zijn, maar ik ben vastbesloten die in mijn hart méér te vieren dan welke eerdere verjaardag ook.

Ik sprak met een van die vrienden over een vader-kind-actviteit waar Dave nu niet meer aan kan deelnemen. We bedachten een plan om de plek van Dave te vullen. Ik schreeuwde tegen hem: „Maar ik wil Dave, ik wil optie A.” Hij sloeg zijn arm om me heen en zei: „Optie A is niet beschikbaar. Dus laten we het beste maken van optie B.”

Dave – ter ere van jouw nagedachtenis en om je kinderen op te voeden zoals ze opgevoed horen te worden, beloof ik dat ik alles zal doen wat ik kan om het beste uit optie B te halen. En ook al is de sheloshim geëindigd, ik rouw nog steeds om optie A. Ik zal altijd rouwen om optie A. Of, zoals Bono zingt: „There is no end to grief … and there is no end to love” („Er is geen einde aan het verdriet en er is geen einde aan de liefde”). Ik hou van je, Dave.

Lees ook: Goedbedoelde opmerkingen die hard aankomen als je kindje doodgeboren wordt