Vaders, stop met uitvoeren en begin met meedenken

Brenda heeft ontdekt dat er een naam bestaat voor het onzichtbare fenomeen waar veel moeders onder gebukt gaan: de mental load. Een irritante last, maar stiekem ook best interessant. Hoe kom je eraan, en hoe kom je er af?

Dankzij de fantastische column van Asha ten Broeke in de Volkskrant over de rol van moeders in het gezin, stuitte ik op het begrip ‘mental load’. Iedere moeder herkent het: ons hoofd is nooit rustig. Het draait altijd op volle toeren, in de zesde versnelling. Je weet precies wanneer de pindakaas op dreigt te raken, wanneer het tien-minutengesprek is, wanneer er waar gevoetbald wordt en wanneer de zwemles een keer niet doorgaat, wanneer die ene rekening uiterlijk betaald moet worden, wanneer je de kinderopvangtoeslag moet wijzigen, wanneer de bakfiets voor onderhoud naar de fietsenmaker moet, wanneer er nieuw brood uit de vriezer moet komen en wanneer er traktaties klaar moeten staan om uit te delen op de peuterspeelzaal. 

Opdrachtjes uitvoeren

Naast alle praktische huishoudelijke taken, die in veel gezinnen voor het grootste deel -los van wiens schuld dat is- toch op het bordje van de vrouw terecht komen, zijn er dus al die regelzaken. Het hoort er nu eenmaal bij als je kinderen hebt. Al die regeldingen bedenken en bewaken is al bijna een taak op zich. Om nog maar te zwijgen over het uitvoeren ervan. Wat ik herken bij mezelf en veel andere moeders zie: vaders zeggen vaak dat ze echt wel willen helpen in het huishouden: ‘Zeg me maar wat ik moet doen, en ik doe het.’ Met als gevolg dat de mental load bij jou als moeder groeit, omdat je dan ook nog iemand aan moet sturen op de juiste momenten. En wat zien onze kinderen? Een vader die opdrachtjes uitvoert omdat mama ze bedenkt en geeft, maar dan wel ‘over tien minuten’ of ‘morgen, okee?’ Met twee zoons en een dochter in huis, hoop ik toch stiekem een ander beeld te kunnen meegeven over hoe het óók kan gaan.

Outsourcen

Want als vaders, hoe welwillend ook, alleen maar uitvoeren in plaats van meedenken en een deel van de mental load dragen (uit zichzelf), verandert er voor moeders niks. We houden dit met elkaar in stand. Je hoort vaak moeders roepen: ‘Ik doe gewoon een tijdje niks meer, dan loopt alles maar in de soep, dan pakt hij het vanzelf wel een keer op.’ Dat is een optie. Maar in de praktijk, zeker als je ook nog werkt als moeder, voelt het als minder vermoeiend om alles maar te blijven doen dan ook nog in puinhoop en misgelopen belangrijke afspraken te leven óf weer de strijd aan te gaan. En dus gaan we als moeders massaal outsourcen: een schoonmaakster aannemen bijvoorbeeld.

Bosjes maden

Een ideaal idee, ik doe het zelf ook, maar zo blijft de rolverdeling natuurlijk wel in stand. Ik schaam me bovendien soms tegenover mijn oudste, die het bewust meekrijgt; we hebben al veel schoonmakers versleten die door taalverschillen niet lekker gingen in mijn huis. Wat leer ik mijn kinderen op deze manier? Dat je als moeder mensen betaalt (voor een vervelende klus) die alleen zwart kunnen werken en eigenlijk een beetje buiten de samenleving staan? Voor iets waar mama en papa samen verantwoordelijk voor zijn, maar papa werkt de hele week en mama drie dagen en die loopt daarnaast nogal over? Begrijp me niet verkeerd, ik stof, stofzuig, dweil en poets ook en mijn man is chef vaatwasser en prullenbakken. Maar ík bedenk wanneer alles moet gebeuren, om te zorgen dat we niet met een overvolle container zitten waar de maden bij bosjes uit komen kruipen. En tussen het smeren van boterhammen voor de kinderen door, ros ik die vaatwasser ook vaak zelf nog even vol of leeg.

Nummer van de oppas

Nogmaals: ik wil niet zeggen dat vaders verzaken, dat mannen niks doen en niet willen helpen. Het is gewoon een interessant fenomeen, dat gezinsleven en taakverantwoordelijkheid. Alle partijen doen daar iets in. Maar dat er erkenning is voor dat wat zo voelbaar is en niet zichtbaar, de mental load, voelt echt als een stap voorwaarts in hoe we naar het gezinsfunctioneren kijken. Net als het ietsjepietsje langere vaderschapsverlof en de papadagen. Vraag een gemiddelde vader welke maat kleren zijn kinderen hebben en of er al nieuwe kleren in de volgende maat klaarliggen (voor het juiste seizoen), en hij zal een gokje moeten wagen. Vraag een gemiddelde vader welke vaccinaties zijn kind al heeft gehad, wat zijn kinderen absoluut niet mogen eten op welke leeftijd en wat het nummer van de oppas is om een datenight met moeder te prikken: grote kans dat hij naar de moeder verwijst. Dát maakt allemaal onderdeel uit van de mental load.

Tafel leegruimen

Voorbeerld: ruimt een moeder de eettafel op, dan ziet ze dat de mosterd bijna op is en noteert dat op de boodschappenlijst. Ze bedenkt dat ook de allesreiniger trouwens bijna leeg was, en noteert dat ook. Meteen ook even een agendaherinnering maken om de boodschappen te bestellen, want anders is de bezorgroute straks vol. Voordat ze die vieze slabber van tafel weg brengt naar de wasmand, nog een vlugge check in de vriezer: zijn er nog genoeg vers ingevroren babyhapjes (die ze zelf heeft bereid)? Bij de wasmand aangekomen ziet ze dat er echt dringend een was aan moet; even snel dan maar. Dan bedenkt ze dat er ook nog handdoeken in de droger zitten en oja, het wasrek hangt nog vol. Bij het wegruimen van de kleren valt haar oog op het bed van dochterlief, dat hard aan verschoning toe is. ‘Had ik dat trouwens zaterdag niet aan papa gevraagd?’ 

Eerlijker verdelen

Dat dus. Het houdt niet op, niet vanzelf. Ik voorspel reacties in de trant van: ‘Daarom moet je als moeder niet willen werken, dan heb je meer tijd voor alles.’ Ik ben geen feminist, maar zo is het natuurlijk (gelukkig) al jaren niet meer. Het is ook niet wat ik mijn zoons en dochter wil leren: papa mag de deur uit, meedoen aan de maatschappij, zichzelf ontwikkelen, geld verdienen, collega’s hebben, mama blijft fulltime thuis. Voor wie dat wil: lekker doen, mag iedereen gelukkig zelf weten en iedereen heeft zijn eigen redenen. Maar het is natuurlijk geen oplossing om de mental load te verzachten, eerlijker te verdelen. Hoe dan wel, daar ben ik nog niet over uit. Jezelf als moeder én als vader bewust worden van dit hele fenomeen en hoe dat tot stand komt, is in elk geval een mooie eerste stap.

Lees ook: Gevonden! Hét bewijs dat wij moeders eigenlijk managers zijn