Waarom je vooral moet blijven twijfelen over de opvoeding
Opvoeden is moeilijk. Iedere ouder twijfelt regelmatig over z’n aanpak. Waarom is er nou niet gewoon één manier om het te doen? Dat zou zoveel makkelijker zijn. Maar misschien toch niet zo heel goed.
Vroeger was alles misschien niet per se beter, maar in ieder geval wel eenvoudiger. We leefden nog niet in een posttraditionele samenleving, zoals nu. Dus waren er duidelijke regels, waar iedereen zich aan hield. Je leefde je leven op een bepaalde manier en dat was dat. Dat gold voor alles en dus ook voor het opvoeden van kinderen. Dat deden alle ouders vrijwel op dezelfde manier, omdat het zo hoorde. Iedereen was ervan overtuigd dat dat de goede manier was. Als jouw kind zich desondanks ontpopte tot de dorpsgek dan was dat heel jammer, maar dan wist je in ieder geval zeker dat het niet aan jou had gelegen. Een beetje rigide en weinig genuanceerd, maar wel duidelijk. En vooral ook: geruststellend. Twijfelen over of je het wel goed deed was niet nodig. Tegenwoordig ligt menig ouder regelmatig wakker van die vraag. Door al die verschillende bomen in het land der opvoeding zien we heel vaak het bos niet meer.
LEES OOK: Alle moeders psychisch in de kreukels (en waarom we daarover moeten praten).
Eigen schuld als het fout gaat
Al die regels en tradities hebben we niet meer. De samenleving is veel minder star en rigide geworden en we hebben veel meer vrijheid om ons leven in te vullen zoals we dat zelf willen. Wat voornamelijk heel fijn is, maar soms ook nadelen met zich meebrengt. Omdat we het nu allemaal zelf uit mogen zoeken hebben we veel minder houvast en veel meer verantwoordelijkheid. Zo voelt dat vaak. Tradities zijn weliswaar vaak willekeurig, maar dienen hetzelfde belang: ze zorgen voor cohesie. Vallen tradities weg, dan zit er niks anders op dan maar gewoon iets te doen en te hopen dat het werkt. De dood of de gladiolen, zogezegd. Dat is best eng, want wat als het niet níet werkt? Dan gaat het fout en is het jouw schuld. Jij hebt dan de verkeerde keus gemaakt. Jij en jij alleen. En niemand wil de mislukking van z’n kroost op z’n geweten hebben. Maar hoewel we tegenwoordig geen schandpalen meer hebben, is de veroordeling in ouderland harder dan hij ooit geweest is.
Gestreste ouders
Daarnaast is er het probleem van de keuzestress: dat speelt op alle vlakken van het leven tegenwoordig, want we kunnen, mogen en willen bijna alles en hoe aanlokkelijk dat ook klinkt, kiezen is niet onze beste kant. En er valt nogal wat te kiezen op opvoedgebied. De opvoedmethodes en trends schieten als paddenstoelen uit de grond en welke is dan het beste? Wie het weet, die mag het zeggen. Probleem is: niemand weet het. Dus twijfelen we ons een slag in de rondte en vragen we ons constant af of we niet bezig zijn onze kinderen enorm te verpesten. Ontzettend vermoeiend en stressvol. Heel veel ouders hebben heel vaak stress. In tegenstelling tot de ouders van nog niet eens zo lang geleden, die het weliswaar net zo druk hadden met hun kinderen als wij, maar in ieder geval daarnaast niet óók nog de hele tijd enorm aan zichzelf als opvoeder hoefden te twijfelen. En als al dat twijfelen, draaikonten en uitproberen voor ouders al zo stressvol is, hoe is dat dan voor de kinderen zelf? Dat kan toch nooit goed zijn?
Trial and error
Volgens filosofen Stine Jensen en Frank Meester is twijfelen juist goed en moeten we dat vooral blijven doen. Twijfelen zorgt ervoor dat je kritisch bent naar jezelf, altijd blijft reflecteren en daardoor in staat bent om jezelf te corrigeren, verbeteren en vergeven. Bovendien maakt het je menselijk en dat is voor kinderen heel goed om te zien; dat papa en mama ook fouten maken, het ook niet altijd weten en soms onhandige dingen doen. Daarnaast zorgt twijfel over jezelf en hoe je dingen aanpakt ervoor dat je openstaat voor anderen en de manier waarop zij met dingen omgaan en dat je bereid bent om te leren. Geen onbelangrijke waarden om mee te geven aan een kind. Geen enkel besluit is perfect en bijna niks is een wet van Meden en Perzen. Opvoeden is en blijft een kwestie van trial and error. Eigenlijk weet je pas of je het goed hebt gedaan als een kind volwassen en het huis uit is en je van de politie geen berichten krijgt dat het op straat zomaar wildvreemde mensen in het gezicht spuugt, of prullenbakken in de fik steekt.
Toen mijn kinderen nog echt klein waren had ik heel vaak het gevoel dat ik geen flauw idee had waar ik nou eigenlijk mee bezig was. Wilde ik soms stiekem graag dat ik een moeder in de jaren ‘50 was, toen alles nog lekker simpel en overzichtelijk was. Had ik enorme behoefte aan iets of iemand die me vertelde hoe het moest. Nu ze eenmaal wat ouder zijn en ik zie wat er (tot nu toe in ieder geval) van ze terecht is gekomen, realiseer ik me dat mijn kinderen, ondanks mijn onzekerheid en de fouten die ik ongetwijfeld gemaakt heb, best goed gelukt zijn. De meeste ouders weten best wel wat ze doen, ook al voelt dat heel vaak niet zo. Ook al zegt het populairste opvoedboek van dat moment iets heel anders. Er zullen nog veel momenten komen in mijn leven als moeder dat ik niet precies weet wat te doen. Dan zal ik op dat moment een keuze maken die mij op dat moment het beste lijkt. Niet omdat ik het allemaal zo goed weet, maar omdat ik het beste met mijn kinderen voor heb en altijd handel vanuit die gedachte. Meestal zal dat goed uitpakken, maar een aantal keer waarschijnlijk ook niet. Zo gaat dat in het leven. Er is nou eenmaal niemand die de wijsheid echt in pacht heeft. En eigenlijk is dat ook maar goed.
(Bron: Filosofie Magazine)
LEES OOK: Toen Vala naar het Consultatiebureau ging en opeens een verslaafd kind had.
Vala van den Boomen (41 jaar) heeft drie kinderen: een zoon van 12, die autisme heeft, en twee dochters van 10 en 6 jaar, die de chronische aandoening EDS hebben, net als zijzelf. Ze is getrouwd met Mario en werkt als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. De eerste tien jaar van haar moederschap heeft Vala niet geslapen, omdat haar kinderen altijd wakker waren. Die schade probeert ze nu in te halen. En dat is hard nodig, want de puberteit staat voor de deur. Dat brengt weer heel nieuwe uitdagingen met zich mee, dus heeft ze al haar krachten nodig.
